Kıkırdak

Kıkırdak, sertliği ve esnekliği olan bir tür bağ dokusudur. Kemikler kadar sert bir yapıya sahip olmayan kıkırdak, esnek, damarsız ve dyanıklı bir yapıdır. Ancak kireçlenme ve kemikleşme eğilimi bulunmaktadır. Bazı yassı balıklarda ve köpekbalıklarının iskeleti yaşam boyu kıkırdak doku olarak kalır. Kıkırdak hücrelerinin büyüklüğü yaklaşık olarak 15-20 mikron kadardır. Kıkırdak eklemlerin birbirine sürtünme yüzeylerinde bulunduğunda, sürtünmeyi azaltıcı etki yapar. Kıkırdak dokusunun harap olması durumunda, eski haline dönmesi mümkün değildir. Bu durum eklemlerde önem taşımaktadır. Kireçlenme durumunda eklemlerdeki kıkırdaklar bozulmaktadır. Kıkırdak doku iskelette kulak, burun gibi organların bazı bölümlerinin çatısını oluştur. Kemiğe göre daha yumuşak olan kıkırdak, beyazımsı bir renge sahiptir. Kan damarları içermez ve bükülebilir özelliği vardır. Dokular arası sızıntılar sayesinde beslenirler. Vücudumuzda yarı aşıyıcı bir görevleri bulunmaktadır.

Hiyalin kıkırdak: bu tür kıkırdaklar en fazla görülen türlerdir. Işığı geçiren yarı saydam matrisi yüzünden bu isimle anılmaktadır. Vücutla hareketli eklemlerde bu tür kıkırdak bulunur. Kemikleri içinde kemikleşme merkezi olarak da yer alır. Bununyanında gırtlak, burun ve nefes borusu gibi solunum yollarının duvarlarında olur. Bu tür kıkırdaklar mikroskopla incelendiğinde, bazı hücrelerin ikili, üçlü halde bibirinden ayrılmadan duruğu görülür. Buna izogen gruplar adı verilir.

Elastik kıkırdak: Bunlar sarı kıkırdak olarak da bilinir. Öztaki borusu, gırtlak, kulk kepçesi gibi alanlarda bulunur. Bunlar sayesinde borular sürekli açık olarak kalır. Bu kıkırdaklar hiyalin kıkırdaklara benzese de matrise dağılan elastik lifler içermektedir. Bu sayede sertliklerini korurken, elastik olurlar.

Fibröz kıkırdak (Fibrokartilaj): bu tür kıkırdaklar özel yapıdadır. Yüksek gerilime ihtiyaç olan yerlerde ya da sert destek gereken yerlerde, kalça ve pelvis kemiklerinin arasında, omurgalar arasında bulunan disklerde, tendonların kemiklerle birleşim yerinde yer alırlar. Bu kıkırdaklar hiyalin kıkırdak ve yoğun kıkırdak doku arasında bir yapıdadır.

Kıkırdakları etkileyen hastalıklar kıkırdak büyümesi ve kemikleşmesini sağlayan hastalıklardan oluşur. Kıkırdakların yoğun olarak etkilendiği hastalık grupları arasında artrit, koskokondritossurma ve akondroplazi gibi rahatsızlıklar yer alır.

İnsan ömrünün giderek yenilenmesiyle birlikte, eklemlerde bulunan hiyalin kıkırdaklarının yaşama ayak uydurması biraz zor olmaktadır. Çünkü kıkırdak dokusunun yenilenmesi çok zordur. Kıkırdak içinde bulunan hücrelerin sayısı kütlenin ancak %1'ini oluşturur. Bu hücreler yaşam boyunca ya da ilerleyen yaş nedeniyle azalma gösterir. Bu nedenle yenilenmesi azken, bu olasılık tamamen yok olur. Kıkırdak dokuyu eskiden daha az süreyle kullanırken, yaşamın uzaması yüzünden daha uzun kullanmak durumundayız.

Aşırı kilo, devamlı şekilde aynı pozisyonda kalmak, fiziksel aktivitelerin azlığı farklı bölgelerde kıkırdak sorularını gündeme getirir.